Recept voor een 17de-eeuwse wafel

17de eeuwse wafels
17de eeuwse wafels

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience kreeg eind vorig jaar een opmerkelijk cadeau van haar vriendenvereniging. Het gaat om een 17de-eeuws kookboek, een zeldzaam handschrift omdat kookboeken echte gebruiksboeken waren. Op de website van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience staat nu een digitale versie van het boek. Kookliefhebbers kunnen dus aan de slag met 17de-eeuwse recepten. Al vraagt teletijdkoken wel wat durf. Jozef Schildermans en Hilde Sels, specialisten in de historische keuken, testten een oud wafelrecept uit en kwamen voor heel wat uitdagingen te staan.

Wat bij de recepten in het kookboek heel erg opvalt, is dat ze enorm vet en zwaar zijn: er gaan ontzaglijkehoeveelheden eieren, room en boter in. Hoewel het wafelbeslag in zijn moderne vorm veel lichter isdan het origineel, is één wafel per persoon toch nog ruim voldoende. Hilde Sels en Jozef Schildermans moderniseerden het recept en testten het uit.

Het oorspronkelijke recept
Om wafelen te backen
“Neempt als ghij wilt een dosijn wafelen backen: een pinte soeten room ende een dosijn doeiieren vaneijeren ende een pont boter. Laet die boter smelten met den room, dan neempt wat blomme ende eenlepelken gist ende een lepelken raepsmout. Beslaet u wafelen al werm, dan laetse staen vier oft vijff urenlanck bijde viere tot datse al op sijn, ende dan gaetse backen.”

Om wafelen te backen (f5v)
Om wafelen te backen (f5v)

Achtergrond
Dit recept lijkt sterk op het traditionele recept voor Sint-Maartenwafels die aan kinderen worden uitgedeeldtijdens het Sint-Maartenvuur op of omtrent 11 november. Lees “Recept voor een 17de-eeuwse wafel” verder

Zeldzaam 17de-eeuws handgeschreven Brabants kookboek

Brabants kookboek Erfgoed Bibliotheek Antwerpen - pagina 4
Brabants kookboek Erfgoed Bibliotheek Antwerpen - pagina 4

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience te Antwerpen kreeg eind vorig jaar  een 17de-eeuws handgeschreven kookboek cadeau van haar vriendenvereniging. Op de website van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience staat nu een digitale versie van het boek in pdf formaat.

Kookboeken uit die periode zijn bijzonder zeldzaam. Uit de zeventiende eeuw zijn in het Nederlandse taalgebied slechts een dozijn kookhandschriften overgeleverd en slechts twee gedrukte kookboeken. Dat komt omdat kookboeken echte gebruiksboeken waren. Ze stonden niet in de bibliotheek maar in de keuken, om dagelijks geraadpleegd te worden tot ze uiteen vielen en werden weggegooid.

Het handschrift in quarto-formaat telt 56 folio’s, waarvan 7 blanco, en is afkomstig uit de nalatenschap van volkskundig en culinair historicus W. L. Braekman (1931-2006). Het bevat naast culinaire ook geneeskundige recepten. Bovendien bevat het een aantal (kopieën) van Franstalige brieven. De tekst is door minstens twee verschillende handen geschreven. Op het voorblad staat “Anvers” vermeld en een naam die we kunnen ontcijferen als “Elvere Cob”. Afgaande op het gebruikte dialect, mogen we stellen dat het handschrift ontstond in het hertogdom Brabant, mogelijk uit de omgeving van Antwerpen. Het manuscript dateert wellicht uit de tweede helft van de 17de eeuw, mogelijk zelfs uit de laatste decennia. Hieronder volgt een korte beschrijving, op basis van eigen vaststellingen en van handgeschreven notities van Prof. Braekman:

fols 1-36v: Kookboek in eenzelfde hand (eerste hand) met een honderdtal recepten.

fols 37r-42v: Medische recepten, grotendeels in het Nederlands, ook een aantal in het Frans.

fols 43r-49v: Blanco pagina’s.

fols 50r: Drie kookrecepten in het Nederlands (Brabants).

fol 51r-56: Brieven in het Frans door een vrouw (tweede, mogelijk derde hand) aan haar moeder en zuster met vermelding van “le cloistre de Muizen”, “ducasse” en “la ducasse d’Anvers”. Mogelijk zijn dit brieven van een Antwerps meisje dat op pensionaat zat te Brussel.

We hebben een wafelrecept uit het handschrift gemoderniseerd voor de nieuwsbrief van de vriendenvereniging van de Erfgoedbibliotheek. We zullen dit recept en onze moderne interpretatie ervan binnenkort ook op deze site publiceren.

Klik hier voor de beschrijving in de online catalogus van de Erfgoedbibliotheek. Klik hier voor een elektronische versie (PDF) van het kookboek.