Derde exemplaar eerste druk Koocboec ontdekt

Magirus druk 1612 exemplaar Etienne Coudeville titelpagina
Titelpagina

In een Belgische privéverzameling is een derde volledig exemplaar ontdekt van de eerste druk uit 1612 van het Koocboec oft Familieren Keukenboec van Antonius Magirus.

De ontdekking gebeurde door Etienne Coudeville, juryvoorzitter van de Zilveren Pollepel, een jaarlijkse culinaire wedstrijd die georganiseerd wordt in samenwerking met de West-Vlaamse editie van de Streekkrant. De wedstrijd viert overigens dit jaar (2010) zijn 35-jarige verjaardag.

Ik heb het exemplaar ondertussen gezien en kan de authenticiteit ervan bevestigen.Van de eerste Leuvense druk van het Koocboec bevindt zich slechts één exemplaar in een openbare bibliotheek, namelijk de Koninklijke Bibliotheek in Brussel. Het andere nog resterende exemplaar bevindt zich in een Nederlandse privéverzameling.

Herkomst van het exemplaar

De huidige Belgische eigenaar kocht het exemplaar tijdens zijn zomervakantie in Duitsland in het begin van de jaren zeventig in een klein brokantwinkeltje in Bonn. Het winkeltje werd uitgebaat door een oudere dame die eveneens kookboeken verzamelde, doch alleen Duitse. Omdat ze het boekje van Magirus niet kon lezen en ook de taal waarin het geschreven was niet kende, verkocht ze het. De huidige eigenaar betaalde er toen 25 Duitse Mark voor.

Toestand van het exemplaar

Magirus druk 1612 exemplaar Etienne Coudeville band
Band

Het exemplaar is in redelijk toestand. Vermoedelijke waterschade heeft het papier aan de binnenkant beschadigd, maar de bladspiegel is overal intact gebleven. Het exemplaar lijkt compleet, alhoewel we dit nog in detail moeten onderzoeken. Het papier is wel broos en het exemplaar zou eigenlijk dringend gerestaureerd moeten worden. In afwachting daarvan is het beter het zo weinig mogelijk te openen, omdat er bij elke manipulatie van het boekje stukjes papier afschilferen. Het boekje is ingebonden in een lichtbruine perkamenten band zonder enig opschrift. Het is niet duidelijk of dit de originele band is. Op de blanco laatste pagina’s staan handgeschreven notities van vorige eigenaren. Die moeten we nog ontcijferen. Wel is nu al duidelijk dat dit exemplaar op 28 mei 1844 in het bezit was van iemand uit Oostmalle in de provincie Antwerpen. Binnenkort komen we hier nog op terug.

Andere exemplaren van het Koocboec

Van het Koocboec van Magirus waren tot nu toe slechts vijf volledige exemplaren bekend: twee exemplaren van de eerste Leuvense editie uit 1612,  twee van de Antwerpse herdruk uit  1655 en een van de Antwerpse herdruk uit 1663. Slechts drie openbare bibliotheken bezitten een exemplaar: de Koninklijke Bibliotheek in Brussel(eerste druk 1612), de Erfgoedbibliotheek in Antwerpen (herdruk 1663) en de Bibliotheek van de Universiteit in Amsterdam (herdruk 1655). In een Nederlandse privéverzameling bevinden zich twee exemplaren: een van de eerste druk en een van de tweede druk.

Nvdr.: Dit exemplaar werd op 10 oktober 2015 gekocht door de KU Leuven en bevindt zich nu in de Universiteitsbibliotheek.

Historische proeverij met gerechten van Magirus

In het Parool verscheen een kort verslag van een historische proeverij op de boot van het Amsterdamse restaurant Lute met gemoderniseerde gerechten uit Koocboec oft Familieren Keukenboec.
De proeverij werd georganiseerd ter promotie van Sail, Old Amsterdam, Lute en de Bijzondere Collecties UvA.

Lezing over Koock-boeck van Antonius Magirus in Amsterdam

Uit de zeventiende eeuw zijn slechts enkele Nederlandse kookboeken bewaard gebleven. Het Koock-boeck van Antonius Magirus is dus een unieke bron om meer te weten te komen over de kookkunst in deze tijd. Tijdens een eenmalige workshop zullen Marleen Willebrands en Joke Mammen vragen beantwoorden als: door wie en voor wie werd het kookboekje geschreven? Hoe zien de recepten eruit (ingrediënten en bereidingswijzen) en waar komen ze vandaan? Tot slot wordt ook gedacht aan de deelnemers die na afloop thuis aan de slag willen.

Meer informatie over de workshop Koken met Magirus, of de andere workshops, cursussen en lezingen van de Summerschool van de Bijzondere collecties van de UvA (bij die laatste link ook info over inschrijven).

Workshop Koken met Magirus door Marleen Willebrands en – donderdag 26 augustus – 13.00–16.00 uur – Regentenkamer Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129

Herdruk van het Koock-boeck uit 1655 verworven door Universiteit van Amsterdam

De Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam krijgen vandaag van de Vrienden van de Bibliotheek de herdruk uit 1655 van het Koock-boeck van Antonius Magirus cadeau. De vrienden kochten dit exemplaar bij een antiquair die het op zijn beurt verwierf uit de nalatenschap van de Vlaamse volkskundige Hervé Stalpaert (1914-1981). Tot nu toe bezat geen enkele openbaar toegankelijke Nederlandse bibliotheek een exemplaar van dit zeldzame kookboek. Er bevinden zich wel nog twee exemplaren van het Koock-boeck in een Nederlandse privéverzameling. In totaal zijn er maar vijf volledige exemplaren van het kookboek van Magirus bewaard. In België bevinden zich nog exemplaren in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel en in de Stadsbibliotheek in Antwerpen, die ondertussen herdoopt werd tot Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.